اهمیت استریل کردن تجهیزات پزشکی

هدف اصلی حوزه پزشکی مراقبت از سلامت افراد و درمان بیماران است که در این میان استریل کردن تجهیزات پزشکی و اطمینان حاصل کردن از بهداشتی بودن آن ها برای پزشکان و حتی خود بیمار بسیار ضرورت دارد.
بدیهی است که روش استریلیزاسیون خود به تنهایی امری ضروری است این امر در بالا بردن دقت و رسیدن به نتایج مطلوب در تست های پزشکی موثر و مهم میباشد.
در خصوص استریل کردن باید گفت که این امر به روش های مختلف انجام می گیرد و مجموع این روش ها در نهایت از بین رفتن میکروارگانیسم ها را در پی دارد که عبارتند از:

• باکتری
• قارچ
• عواملی که قارچ و و باکتریها را منتقل میکند مثل اسپورها و هاگ ها

روش های استریل کردن تجهیزات پزشکی

روش‌های استریل کردن تجهیزات پزشکی متفاوت است که می‌تواند به دو صورت فیزیکی و شیمیایی باشد. در این بین برخی از روش ها متداول تر از بقیه می باشد که در ادامه با برخی از روش های متداول و غیر متداول استرلیزاسیون تجهیزات پزشکی آشنا می شویم.

روش های متداول استریل کردن ابزار پزشکی

از بین روش های متعدد استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی، سه روش استریلیزاسیون با بخاراستریلیزاسیون، حرارت خشک، استریلیزاسیون با اکسید اتیلن و استریلیزاسیون با بخار پراکسید هیدروژن بیشتر در این زمینه کاربرد دارند.

استریل تجهیزات پزشکی با بخار توسط دستگاه اتوکلاو

دستگاه اتوکلاو با بخار به عنوان دستگاه استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی محسوب می‌شود و بر اساس نحوه تخلیه هوا از محفظه در دو نوع و سه کلاس متفاوت تقسیم بندی میشود:

نوع اول

از بالا بخار آب وارد اتوکلاو میشود و به دنبال آن هوا از پایین دستگاه خارج می‌شود. این روش برای تجهیزاتی که برای قرار گرفتن در خلا حساس هستند استفاده می‌شود.

نوع دوم

هوا به شکل فعالی خارج می‌شود، به این صورت که هوا، با کمک خلا یا بخار آب از دستگاه خارج می‌شود. اعمال بخار و خروج هوا در نوع دوم به صورت متناوب صورت می‌گیرد. در این نوع زمان کمتری صرف میشود و کارایی بیشتری دارد.
در کنار این دسته بندی، دستگاه های اتوکلاو در سه کلاس با حجم های مختلف تقسیم میشوند:

اتوکلاو کلاس N

جهت استریل کردن ابزارهای جامد بدون پوشش و بدون حفره و ابزار و تجهیزات بسته بندی شده در کاغذ مدیکال

اتوکلاو کلاس S

برای استریل کردن تجهیزات پزشکی جامد با پوشش و بدون پوشش

اتوکلاو کلاس B

برای استریل کردن تجهیزات پزشکی مانند انواع اینتسترومنت ها ، پوشش دار، بدون پوشش، مواد نساجی و…

استریل با حرارت خشک توسط دستگاه فور

این روش می‌تواند روش مناسبی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی باشد که ممکن است در اثر رطوبت آسیب ببینند.
دو نوع استریل کننده با حرارت خشک وجود دارد:

ساکن

دارای یک کوره در پایین دستگاه است که باعث می‌شود هوای گرم در داخل محفظه بالا بیاید. این روش بسیار زمان‌بر است.

جابجایی مکانیکی

در این نوع هوا به سرعت بالا و به طور یکنواخت به گردش در می‌آید.

مزایا

• سمی نبودن
• سازگاری با محیط زیست
• نصب آسان

استریل با اتیلن اکساید

برای ابزاری که به بخار آب حساس هستند می‌توان از روش‌هایی کمک گرفت که نیازی به استفاده از بخار ندارند.

استریل با بخار پراکسید هیدروژن

پراکسید هیدروژن به عنوان ضدعفونی کننده‌های شیمیایی بسیار در جامعه پزشکی کاربرد دارد.

مزایا

• امکان استفاده در مقیاس‌های گسترده
• زمان کوتاه
• کار در دمای پایین

روش‌های غیر متداول استریل کردن ابزار پزشکی

استریل با پرتو

یکی از روش های استریلیزاسیون در دمای پایین محسوب میشود که توسط پرتوهای گاما و ایکس انجام می‌گیرد.
این روش تا به حال برای استریل کردن داروها و تجهیزات پزشکی در مقیاس بالا مورد استفاده قرار گرفته اما دارای تایید سازمان غذا و دارو نیست.

استریل با مواد شیمیایی مایع

زمانی که شما بخواهید در زمان کمتر به نتیجه مطلوب برسید از این روش استریلیزاسیون استفاده میکنید اما باید توجه داشت که این دسته از مواد برای استریل کردن تجهیزات، کارایی کمتری نسبت به روش‌های استریل‌سازی حرارتی توسط بخار و گرمای خشک را دارد.
یکی از تفاوت‌های بین فرآیندهای شیمیایی و حرارتی برای استریل ابزارها، دسترسی میکروارگانیسم‌ها به ماده استریل‌ میباشد. حرارت بر خلاف مایعات قدرت نفوذ به بافت و خون را دارد.

استریل با فیلتراسیون

فیلتراسیون یک فرآیند مبتنی بر کشنده بودن میکروارگانیسم ها نبوده و مورد تایید سازمان غذا و دارو هم نیست، اما این روند برای حذف باکتری‌ها از مایعات دارویی حساس به حرارت استفاده میشود.

استریل با مایکروویو

ضدعفونی موادی که با مایکروویوها در پزشکی سازگار هستند، در حین فرایند استریل کردن ذوب نمی‌شوند،
تجهیزاتی که توسط مایکروویو استریل میشوند عبارتند از: لنزهای تماسی نرم، ابزار دندانپزشکی، پروتزهای مصنوعی و کاتتر.
یکی از معایب این روش امکان توزیع نامناسب گرما میباشد که این امکان را میدهد مناطقی استریل نشوند.

استریل با اشعه مادون قرمز

یکی دیگر از روش های غیر متدوال استفاده از مادون قرمز میباشد.

مزایا

• زمان چرخه کوتاه
• مصرف کم انرژی
• زیست سازگاری